«Ոչինչ չեմ ուտում, բայց գիրանում եմ». սթրեսը՝ առողջ ապրելակերպի «թշնամի»
Առողջ ապրելակերպի շատերն են ձգտում, հատկապես նրանք, ովքեր ավելորդ քաշ ունեն: Բայց երբեմն այնպես է ստացվում, որ ո՛չ առողջ սննդակարգը, ո՛չ ֆիզիկական ակտիվությունը արդյունք չեն տալիս. կիլոգրամները ոչ միայն չեն նվազում, այլեւ ավելանում են:
«Ոչինչ չեմ ուտում, բայց գիրանում եմ»,- նիհարել փորձող մարդկանցից հաճախ կարելի է լսել այս արտահայտությունը: Պարզվում է՝ խնդիրը հոգեբանական է:
Doctors.am-ը թեմայի շուրջ զրուցել է Սթրեսի եւ ցավի կառավարման կենտրոնի ղեկավար, հոգեբանական գիտությունների թեկնածու Սոնա Հարությունյանի հետ:
Սթրեսի եւ գիրանալու կապը
Սթրեսի ժամանակ վարքային կամ ֆիզիոլոգիական հակազդեցությունը սննդի նկատմամբ առաջացնում է կամակտիվություն, կամ պասիվություն: Այսինքն, ոմանց մոտ սթրեսի ժամանակ նկատվում է ախորժակի անկում, ոմանցմոտ, հակառակը, շատակերություն: Սա, անշուշտ, հոգեբանական խնդիր է: Սթրեսից փորձում են հեռանալ՝կենտրոնանալով այդ գործընթացի վրա: Դա, իհարկե, ոչ արդյունավետ տարբերակ է: Սթրեսի հաղթահարմանժամանակ կարեւոր է ակտիվ ստրատեգիան, այսինքն՝ գիտակցել սթրեսի պատճառը:
Եթե սթրեսի պատճառը հենց գիրանալն է
Օրգանիզմում տեղի ունեցող փոփոխությունները եւ հատկապես արտաքին տեսքի հետ կապված փոփոխություններըմարդն առավել զգայուն է ընդունում, եւ բնական է, որ դրանք կարող են առաջացնել սթրեսային վիճակ:
Նախ, պետք է հասկանալ գիրանալու պատճառը, որոնք, օրինակ, կարող են լինել չլուծված հոգեբանական խնդիրները:Այդ դեպքում, իհարկե, մասնագետի օգնությամբ պետք է դուրս բերվեն այդ խնդիրները եւ հաղթահարվեն: Գիրանալուպատճառ կարող է լինել նաեւ գենետիկ նախատրամադրվածությունը: Մարդը շատ չի ուտում, բայց հակված էգիրանալու: Հաճախ գիրացման պատճառ է լինում նաեւ նստակյաց աշխատանքը: Այստեղ մեզ կօգնի ֆիզիկականակտիվությունը:
Եթե մարդը գիտի, որ իր գիրանալու պատճառը հոգեբանական է, ապա անհրաժեշտ է անցնել անհատականհոգեբանական խորհրդատվություն, որպեսզի հասկանանք, թե որն է դրա իրական պատճառը: Մեծամասամբ դա մարդուցածր ինքնագնահատականի, անինքնավստահության պատճառով է, որից տուժում է եւ իր հանդեպ դրականվերաբերմունքը, եւ նաեւ շփումներում ներդաշնակությունը նվազում է, մարդը փորձում է զերծ մնալհաջողություններից, այսինքն՝ իրեն շանս կտրվի, բայց ինքը կխուսափի՝ մտածելով, որ դա իրեն չի հաջողվի:
Ցածր ինքնագնահատական
Յուրաքանչյուր մարդ ունի ե՛ւ դրական, ե՛ւ բացասակ հատկանիշներ, ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին: Իհարկե,խրախուսելի է, որ մարդը կարող է ընդունել իր բացասական հատկանիշները, բայց կարեւոր է նաեւ գիտակցել, որ ինքնունի դրական կողմեր, ձեռբքերումներ, որոնք իրեն դարձնում են յուրօրինակ: Մարդը ինքը պետք է իրեն ընդունի եւ սիրիայնպիսին, ինչպիսին կա: Սերը ինքդ քո հանդեպ բաց է դարձնում քեզ շրջապատի հետ շփման մեջ եւ զերծ պահումտարբեր խնդիրներից: Մեկի մոտ դա կարող է լինել գիրանալը, մյուսի մոտ՝ այլ դրսեւորումներ, բայց եթե պատճառըհոգեբանական է, ուրեմն մարդը ցածր ինքնագնահատական ունի: Այդ մարդն ուրեմն չի նկատում այն դրականը, որնունի միայն ինքը եւ որով ինքը տարբերվում է մյուսներից: Մարդը պետք է սկսի սիրել իրեն, հոգ տանի իր մասին, բայցդա, իհարկե, չպետք է լինի միայն հոգեբանական տեսանկյունից: Սկսած քնի ռեժիմից, սննդակարգից, ֆիզիկականակտիվությունից, մինչեւ՝ սթրեսակայունության զարգացում:
Ինչու է կարեւոր սթրեսակայուն լինելը
Սթերասակայնությունը մեզ տալիս է սթրեսի կառավարման հնարավորություն: Ժամանակակից կյանքում սթրեսորներըշատ են, եւ մարդը պետք է իր սթրեսակայունության ռեսուրսը սնուցի, որպեսզի զերծ մնա սթրեսի քրոնիկականդառնալուց: Մենք բուն սթրեսից չենք կարող մեզ զերծ պահել, բայց կարող ենք խուսափել դրա քրոնիզացիայից:Սթրեսակայունությունը անհատական առանձնահատկություն է, որն իր մեջ ներառում է հոգեբանական գործոն՝սեփական անձի իրատեսական, ադեկվատ գնահատական, լավատեսություն, որի մեջ մտնում է դրականմտածողությունը: Չէ՞ որ մեր մտքերը մեզ տալիս են համապատասխան հուզական վիճակ եւ վարքային դրսեւորում:
Սթրեսակայունությունը սերտորեն կապված է իմունիտետի հետ, ուստի պետք է հետեւել նաեւ սննդակարգին,ֆիզիկական ակտիվությանը: Մեզ պետք են վիտամիններ, որպեսզի մեր իմունիտետը ամուր լինի, որպեսզի սթրեսիդեպքում մենք շարունակենք նույն աշխատունակությունը պահել:
Դիմե՞լ մասնագետի օգնությանը, թե՞ ոչ
Հնարավոր է կյանքի սթրեսները ինքնուրույն հաղթահարել, բայց մարդն այնքան հոգեբանական ռեսուրսներ ունի, որոնցմասին անգամ չգիտի, եւ մասնագետի օգնությամբ դրանք հնարավոր է դուրս բերել:
Շատ արդյունավետ է արտթերապիան, որը շատ ճյուղեր ունի՝ նկարչաթերապիա, երաժշտաթերապիա: Կուզեմբարձրաձայնել նաեւ էկոթերապիայի մասին: Անգամ կարճատեւ շփումը բնության հետ մեզ օգնում է զերծ մնալ սթրեսիհաճախականությունից եւ նույնիսկ դեպրեսիայի հավանականությունից:
Մասնագիտական առումով, իհարկե, խորհրդատվությունը ցանկալի է, անկախ նրանից՝ մենք ունենք հոգեբանականխնդիրներ, թե՝ ոչ: Սովորաբար մասնագետին դիմում են, երբ արդեն ինչ-որ բան անհանգստացնում է, բայց շատ ավելիարդյունավետ է, երբ փորձում ենք մեր ռեսուրսներն այնքան ակտիվացնել, որպեսզի զերծ մնանք հնարավորհետեւանքներից:
Աղբյուրը՝ doctors.am
Զրուցեց Շուշան Շատիկյանը
