Որովայնի ճողվածք
Որովայնի ճողվածքները լինում են արտաքին և ներքին: Որովայնի արտաքին ճողվածքի տակ պետք է հասկանալ որովայնի խոռոչի օրգանների դուրս գալը մաշկի տակ որովայնի խոռոչի պատի վրա եղած բնական կամ ձեռք բերված անցքից, ընդ որում դուրս եկող օրգանը ծածկված է լինում առպատային որովայնամզով: Որովայնի ներքին ճողվածքի տակ հասկացվում է ներքին օրգանների դուրս գալը կապանային որևէ բացվածքի կամ որովայնի գրպանկների մեջ, ինչպես և ստոծանու բնածին կամ բացվածքների միջով: Կախված տեղակայումից, արտաքին ճողվածքները լինում են՝ աճուկային, ազդրային, պորտի, որովայնի սպիտակ գծի, փակողական, նստատեղի և այլն: Տարբերում են
- ճողվածքային դրունք. սա այն բացվածքն է, որի միջով դուրս է գալիս ճողվածքի պարունակությունը,
- ճողվածքի պարկ. սա առպատային որովայնամզի մի մասն է, որը դուրս է ցցվում ճողվածքային դրունքից և ծածկում է ներքին օրգանները,
- ճեղվածքապարկի պարունակություն՝ առավել հաճախ լինում են բարակ աղիքի գալարները և ճարպոնը:
Կլինիկական պատկերը – Ճողվածքի առաջին ախտանիշը հանդիսանում է ցավը, որը առարջանում է քայլելու, հազի, տարբեր ֆիզիկական ծանրաբեռնման ժամանակ: Որից հետո նկատվում է ուռուցքանման գոյացություն ճողվածքի դուրս եկած տեղում ⟨աճուկային և ազդրային խողովակներ, պորտ և այլն⟩: Պառկած դիրքում այս արտացցվածությունը կարող է վերանալ: Եթե ճողվածքային պարունակությունը պառկած դիրքում չի վերանում և հնարավոր չի լինում այն ձեռքով ներուղղել, ապա դա խոսում է չուղղվող ճողվածքի մասին: Ձեռքի ափը ճողվածքի արտափքվածության վրա դնելու և հիվանդի հազալու դեպքում հազի հրոցը հաղորդվում է ափի վրա: Ընդբախման դեպքում կարող է լսվել տիմպանիկ ⟨աղեգալար⟩ կամ բութ ձայն: Ներքին ճեղվածքների դեպքում կլինիկական պատկերը հիմնականում բնորոշվում է աղիքային անանցանելիությամբ: Ախտորոշումը բարդ է, պահանջում է մանրազնին կլինիկական հետազոտում:
Բուժում
Բուժումը վիրահատական է, պլանային: Վիրահատումը ենթադրվում է ճողվածքապարկի հեռացումը և ճողվածքային դրունքի ամրացումը շրջակա հյուսվածքների պլաստիկայի ճանապարհով կամ արհեստական նյութից պատրասված ցանցով:
Օղակված ճողվածք
Օղակված ճողվածքի տակ հասկացվում է ճողվածքի պարկի մեջ նրա պարունակության սեղմվելը, ճողվածքի դրունքի ջղաձգական կծկման հետևանքով: Օղակման դեպքում զգալիորեն խանգարվում է արյան շրջանառությունը, որը սկզբում կարող է հանգեցնել օղակված օրգանի մեջ կանգային երևույթների, հետագայում մեռուկցման և էքսուդատի առաջացման: Այսպիսի դեպքում հյուսվածքները, որոնք շրջապատւմ են ճողվածքապարկը, ենթարկվում են բորբոքային ձևախախտումների մաշկը կարում է, տեղային ջերմաստիճանը բարձրանում, սկսվում է հյուսվածքների տեղային պնդացում, ցավ, ճողվածքի արտափքվածությունը ձգվում է և լարվում: Աղեգալարի սեղմվելու դեպքում կարող է առաջանալ աղիքային անանցանելություն: Օղակված ճողվածքի դեպքում կատարվում է շտապ վիրահատական միջամտություն: Օղակված ճողվածքը ուղղել արգելվում է: Ճողվածքի պարկը հատվում է, նրա պարունակությունը դուրս է բերվում, հատվում է սեղմող ճողվածքային դրունքը, ճողվածքի պարունակությունը փաթաթվում է տաք ֆիզիոլոգիական լուծույթով թրջված անձեռոցիկներով, եթե հյուսվածքների կենսունակությունը չի վերականգնվում, կատարվում է նրանց մասնահատումը: Ճողվածքադրունքի պլաստիկան իրագործվում է ընդհանուր կանոններով:
Աճուկային ճողվածքներ
Տարեց մարդկանց մոտ աճուկային ճողվածքները հանդիպում են հաճախ, քան երեխաների ու պատանիների մոտ: Նրանք նկատվում են գերազանցապես տղամարդկանց մոտ: Ըստ ծագման տարբերվում են բնածին և ձեռքբերովի աճուկային ճողվածքները: Ըստ հարաբերակցության ճուկային խողովակի տարբերի հետ դրանք լինում են թեք և ուղիղ: Աճուկային ճողվածքները կարող են լինել միակողմանի և երկկողմանի:
Աճուկային թեք ճողվածք
Սա ավելի տարածված է: Որովայնապատը սկսվում է արտափքվել աճուկային խողովակի ներքին բացվածքի մեջ, այն շարժվում է սերմնալարին զուգահեռ և նրա հետ զուգահեռ դուրս է գալիս աճուկային խողովակի արտաքին բացվածքի միջով: Տղամարդկանց մոտ ճողվածքը մեծանալով կարող է իջնել փոշտի մեջ, իսկ կանանց մոտ սեռական մեծ ամոթաշուրթը:
Աճուկային ուղիղ ճողվածք
Հաճախ առաջանում է տարեց և ծերունական մարդկանց մոտ վորովայնապատի թուլության հհետևանքով: Աճուկային խողովակից դուրս գալով աճուկային ուղիղ ճողվածքը սովորաբար չի իջնում սեռական ամոթաշուրթը: Ուղիղ ճողվածքներին հատուկ է ձեռք բերել սողացող բնույթ և այս դեպքում ճողվածքի պարունակությունը կարող է լինել միզապարկը, կույր աղիքը, երբեմն միզածորանը: Որովայնապատի մկանների թուլության հետևանքով ուղիղ ճողվածքը հաճախ կրկնվում է:
Կլինիկական նշաններ
Սկսվող թեք աճուկային ճողվածքի դեպքում արտափքումը տեղակայվում է աճուկային խողովակի մուտքի մոտ: Հիվանդը գանգատվում է մորմոքիչ ցավից ֆիզիկական ծանրաբեռնման ժամանակ: Մատը, որը մցվում է աճուկային խողովակի մեջ, նրա արտաքին բացվածքի միջով, հազի ժամանակ կարող է զգալ մատի ծայրին թեթևակի հրոց: Ոչ լրիվ աճուկային թեք ճողվածքի դեպքում ճիգ գործ դնելու դեպքում առաջանում է գնդաձև ուռածություն: Լրիվ թեք աճուկային ճողվածքի դեպքում ճողվածքի պարունակությունը իջնում է փոշտի խոռոչ: Ճողվածքի պարունակությունը սովորաբար ինքնուրույն կերպով չի ուղղվում, նույնիսկ պառկած դիրքում: Սովորաբար ուղղումը կատարվում է ձեռքով, ճնշելով ճողվածքի արտափքվածության վրա: Աճուկային ուղիղ ճողվածքը հաճախ լինում է երկկողմանի: Ճողվածքի արտափքվածությունը ունի կլորավուն, գնդաձև տեսք:
Բուժում
Սիրտ-անոթային համակարգի մեծ խանգարումներով տարեց մարդկանց, որոնց համար վիրահատական բուժումը հակացուցված է, կարելի է հանձնարարել կրելու հատուկ ամրակապ: Բուժման արմատական եղանակը վիրահատական է: Ի տարբերություն աճուկային թեք ճողվածքի, ուղիղ ճողվածքների դեպքում, վիրահատումների ժամանակ աճուկային խողովակի հետին պատը ամրացվում է:
Պորտային ճողվածք
Հաճախ առաջանում է երեխաների և կանաց մոտ: Երեխաների մոտ տարբերում են բնածին և ձեռքբերովի պորտային ճողվածք: Պորտալարի բնածին ճողվածքները պատկանում են զարգացման արատներին կապված սաղմնային շրջանում որովայնի առաջային պատի ձևավորման կասեցումից: Ճողվածքները լինում են տարբեր չափերի, ունեն գնդաձև տեսք: Կապված որովայնային ծածկույթների բացակայության հետ ճողվածքի պարունակությունը ծածկված է ամնիոնով:
-
Ուլտրաձայնային հետազոտություն 1[2]
-
Ուլտրաձայնային հետազոտություն 2[2]
-
Ուլտրաձայնային հետազոտություն 3 [2]
Բուժում
Բուժումը պորտալարի բնածին ճողվածքի, որովայնի առաջային պատի շերտ առ շերտ կարելն է: Մեծ արատների դեպքում կիրառվում է պլաստիկ վիրահատումը: Պորտալարի ճողվածքները երեխաների մոտ կյանքի առաջին տարիներին հանդիպում է պորտի օղի անբավարար փակվելու հետևանքով կապված հազի, փորկապության, սնուցման խանգարման հետ: Ճողվածքներն այս դեպքում լինում են ոչ մեծ չափերի և ազատորեն ներուղղվում են: Երեխաների մոտ կիռարվում է պահպանողական բուժում պորտի եզրերը ձգելով իրար մոտեցնելը կպչուն սպեղանու թերթիկներով, բամբակթանզիֆային գոտիով: Անպայմանորեն բուժել թոքերի, մարսողական ուղու ուղեկցող հիվանդությունները, ընդհանուր կազդուրող բուժում: Պորտային ճողվածքները մեծերի մոտ նկատվում է գերազանցապես բազմածին կանանց մոտ: Ճողվածքները կարող են լինել տարբեր չափսերի, երբեմն հասնում են մեծ չափերի և չուղղվող են: Հաճախ նկատվում է ճարպոնի օղակում: Պորտային ճողվածքները չափահասների մոտ ենթակա են վիրահատական բուժման:
Գրականություն՝
- Ռոստոմ Արևյան «Քույրական գործը վիրաբուժությունում»/մաս 3 «Զանգակ-97» Երևան 2010
