Հոգեկան առողջության պահպանման առումով կարիք ունենք ավելի շատ խոսելու և անելու
Խորհրդային տարիներից որոշ թեմաներ շրջանցելու ավանդույթ էր ձևավորվել, հավանաբար տպավորություն առաջացնելու համար, թե դրանք իրականում չկան, իսկ եթե կան, ապա մեզ չեն վերաբերում: Դրանցից մեկն էլ հոգեկան առողջության թեման էր: Խորհրդային Միության փլուզումից հետո այդ մոտեցումը մնաց ժողովրդի «մտքում» և, օրվա հոգսերով տարված, հաճախ շատերի ուշադրությունից դուրս են մնում հոգեկան տարբեր հիվանդություններ ունեցող մարդկանց ու նրանց շրջապատի կյանքն ու ճակատագիրը: Չնայած ոլորտը գտնվում է պետական վերահսկողության ներքո, սակայն անցած 30 տարիների ընթացքում այն հասցրել էր բավականին խնդիրներ կուտակել, և դրանք այնքան շատ էին, որ դրանց մեկ հոդվածում անդրադառնալ հնարավոր չէ: Բայց, որ այս մասին բարձրաձայն խոսելու անհրաժեշտություն կա, միանշանակ է:
Արդեն մի քանի ամիս է՝ Հոգեկան առողջության պահպանման ազգային կենտրոնի տնօրենի ժամանակավոր պաշտոնակատար է նշանակվել առողջապահության նախկին փոխնախարար Սերգեյ Խաչատրյանը, ով սիրով համաձայնեց պատասխանել «Փաստի» կողմից ուղարկված գրավոր հարցերին, որոնք ներկայացնում ենք առանց լրացուցիչ մեկնաբանությունների:
– Պարոն Խաչատրյան, առողջապահության փոխնախարարի պաշտոնից հետո ներկայում ղեկավարում եք Հոգեկան առողջության պահպանման ազգային կենտրոնը, ո՞ր պաշտոնն էր ավելի հոգեհարազատ:
– Ինձ համար երկուսն էլ կարևոր նշանակություն ունեն, թեպետ հասկանալի է, որ իրապես շատ տարբեր են: Նախորդը ավելի շատ կապված էր առողջապահության քաղաքականության հետ, ավելի ընդարձակ և լայն ազդեցությամբ դիրք է, իսկ ներկայի պաշտոնը շատ ավելի կոնկրետ և չափելի խնդիրներով, հիվանդի, բուժանձնակազմի, կազմակերպության ամենօրյա ամենամեծ և ամենափոքր խնդիրներին է առնչվում, ցանկացած որոշում կամ գործողություն անմիջապես տեսանելի է դառնում, արդյունքը երևում է, ինչը ինձ համար շատ գրավիչ է: Այդ երկու պաշտոնները իրար հետ համեմատել համարյա հնարավոր չէ, իսկ ինձ հոգեհարազատ է այն պաշտոնը, որտեղ ես անելիք ունեմ, որտեղ իմ փորձը և գիտելիքը կարող է արդյունք տալ:
– Ազգային կենտրոնի շուրջ մեծ աղմուկ բարձրացավ ՄԻՊ ներկայացուցիչների այցելություններից հետո: Մինչ այդ կառույցը կարծես փակ ռեժիմով էր աշխատում և հնարավոր չէր այնտեղ տիրող իրավիճակի մասին որևէ ռեալ տեղեկություն ստանալ: Դուք այն ժամանակ փոխնախարար էիք, Դուք էլ չգիտեի՞ք՝ ինչ է կատարվում ներսում և ինչո՞ւ:
– Նախ, այս հարցը էլի է հնչել, առիթ չեմ ունեցել պատասխանելու: Հույս ունեմ, որ այս պատասխանից հետո կփակվի: Նախարարի յուրաքանչյուր տեղակալ ունի իր կոորդինացման ոլորտները, ինչը կանխորոշվում է նախարարի հրամանով: Ինձ` որպես հոգեբուժության ոլորտի կոորդինատոր, նշանակել է ներկա նախարարը՝ 2018թ. հունիսին:
Մինչև այդ պահը, իհարկե, ոլորտի մասին տեղեկատվությունը հասանելի եղել է, բայց անմիջական մասնակցություն քաղաքականության իրականացմանը` ոչ: Այսպիսով ես, որպես նախարարի տեղակալ, կոորդինացրել եմ հոգեբուժությունը վեց ամիս: Տեղեկացնեմ, որ այդ ժամանակը ամբողջությամբ բոլոր խնդիրներին տեղեկանալու և լուծելու համար բավարար չէ, սակայն բազմիցս այցելել եմ հոգեբուժական հիվանդանոցներ, քննարկումներ եմ կազմակերպել և հիմնական մարտահրավերներին տեղյակ եմ եղել: Նաև այս ժամանակահատվածում մի շարք կանոնակարգումներ են ընդունվել, ինտենսիվ աշխատել ենք հոգեկան առողջության մասին ՀՀ օրենքի նախագծի վրա, այդ թվում՝ ժամեր շարունակ օրենքի դրույթները քննարկվել են ՄԻՊ-ի համապատասխան աշխատակիցների հետ: Հիմա, երբ հոգեբուժական կլինիկայի ղեկավարի պաշտոնակատար եմ, միանշանակ կարող եմ ասել, որ հիվանդանոցի բացարձակ բոլոր խնդիրներին տիրապետել և դրանք շտկել նախկին պաշտոնում եղած ժամանակ հնարավոր չէր: Նույնիսկ լինելով տնօրենի պաշտոնակատար՝ հաճախ խնդիրները իրենց ողջ խորությամբ և մանրամասներով բացելը շատ դժվար է լինում և ժամանակատար:
– Ձեր ղեկավարած կառույցի ֆեյսբուքյան էջում հրապարակված նյութերից մեկում գրված է, որ կառույցում այլևս տաբուներ չկան, բաց քննարկման ենթակա են նույնիսկ այն խնդիրները, որոնք անգամ աշխատակիցների համար են ցավոտ:
Խնդրում եմ ասեք, ո՞րն է ամենացավոտ հարցը, որի մասին կցանկանայիք բարձրաձայնել:
-Խնդիրները բազմազան են, սկսած հիվանդների իրավունքների և ազատությունների պաշտպանությունից ընդհուպ մինչև հասարակ կենցաղային խնդիրները, մաքրությունը և արժանավայել կեցությունը, բուժումը, խնամքը, կոյուղին և ջրամատակարարումը, ջեռուցումը, հիվանդանոցի՝ նախկինում կուտակված տասնյակ միլիոնավոր դրամի պարտքերը… Սրանցից յուրաքանչյուրի մասին և էլի տասնյակ ցավոտ թեմաներով ժամեր կարող եմ պատմել, բայց արդեն նաև այս երկուսուկես ամիսների ընթացքում արված աշխատանքի և ակնհայտ փոփոխությունների մասին շատ բան կա ասելու:
– Ոլորտն իսկապես ծանր է, ինչ-որ տեղ նաև փորձաքար բժիշկ-մասնագետների աշխատանքի և որպես մասնագետ կայանալու համար, եթե համեմատենք այլ երկրների համանման կառույցների հետ, ի՞նչ մակարդակի վրա են Հայաստանում հոգեկան խնդիրներ ունեցող հիվանդների բուժման, նրանց հանդեպ բուժանձնակազմի վերաբերմունքի հարցերը, եթե հաշվի առնենք, որ ՄԻՊ զեկույցում բավականին ցավալի արձանագրումներ կային:
– Հոգեբուժական ծառայությունները Հայաստանում լրջագույն փոփոխությունների կարիք ունեն: Մի շատ կարևոր տարբերություն այլ երկրների հետ այն է, որ մենք կարիք ունենք ավելի շատ խոսելու հոգեկան առողջության պահպանման մասին,ավելի շատ գործ անելու այդ ուղղությամբ, քան հենց հոգեկան հիվանդությունների բուժման: Նմանություններից` մեր բժիշկ մասնագետները ունեն բարձր մասնագիտական պատրաստվածություն, ի զորու են և ցանկություն ունեն լուծելու իրենց առաջ կանգնած բոլոր մարտահրավերները:
Նյութը ՝ past.am
