(Armenia) Քրոնիկ ոչ վարակիչ հիվանդություններ

 øñáÝÇÏ áã í³ñ³ÏÇã ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÁ  ѳݹÇë³ÝáõÙ »Ý ϳñ¨áñ ëáóÇ³É ÑÇ·Ç»ÝÇÏ ËݹÇñ մի շարք  »ñÏñÝ»ñáõÙ: ²Ûë ËݹñÇ ÉáõÍáõÙÁ ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ù»ջ հնարավոր չէ ³é³Ýó ³Ûë ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ ï³ñ³ÍÙ³Ý ³é³ÝÓݳѳïÏáõÃÛáõÝÝ»ñիխորը վերլուծության, ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³é³ÝÓÇÝ ·áñÍáÝÝ»ñÇ Í³·Ù³Ý áõëáõÙݳëÇñáõÃÛան, ինչպես նաև ϳÝ˳ñ·»ÉÙ³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ùß³Ïման: Üßí³ÍÝ»ñÁ ѳݹÇë³ÝáõÙ »Ý ùñáÝÇÏ áã í³ñ³ÏÇã ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³×³ñ³Ï³µ³ÝáõÃÛ³Ý áõëáõÙݳëÇñáõÃÛ³Ý ³é³ñϳ, համեմատաբար Çñ Ýáñ áõÕÕáõÃÛáõÝÝ»ñáí, áñáÝù ͳ·áõÙ »Ý ëáóÇ³É ÑǷǻݳÛÇ ¨ áñáß³ÏÇ ·Çï³Ï³Ý áõÕÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ë³ãÙ³Ý ¹»åùáõÙ /ուռուցքաբանություն, ëñï³µ³ÝáõÃÛáõÝ, Ý»ñ½³ï³µ³ÝáõÃÛáõÝ ¨ ³ÛÉÝ/:

øñáÝÇÏ áã í³ñ³ÏÇã ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³×³ñ³Ï³µ³ÝáõÃÛáõÝÁ, áñå»ë հանրային առողջության գիտական ուղղություն ë»ñï ÷áËϳå³Ïóí³Í ¿ µÅÇßÏÝ»ñÇ å³ïñ³ëïí³ÍáõÃÛ³Ý, որակավորման հետ՝ ѳÝñ³ÛÇÝ ³éáÕçáõÃÛ³Ý í»ñÉáõÍáõÃÛ³Ý Ù»Ãá¹³µ³ÝáõÃÛ³Ùµ: Պ»ïù ¿ Ýß»É, áñ í»ñçÇÝ 50-60 ï³ñÇÝ»ñÇընթացքում ամենաϳñ¨áñն »Õ»É ¿ ѳÝñ³ÛÇÝ ³éáÕç³å³ÑáõÃÛ³Ý áÉáñïÇ ÁݹɳÛÝáõÙÁ, ÇëÏ Ýñ³ ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ù³ëÁ՝ ѳٳ׳ñ³Ï³µ³ÝáõÃÛáõÝÁ, Ý»ñϳ å³ÑÇÝ Ó»éù ¿ µ»ñ»É ³ÛÝåÇëÇ Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝ, áñ ³½¹»É ¿ ³ÙµáÕç µÅßϳ·ÇïáõÃÛ³Ý íñ³/ éÇëÏÇ ·áñÍáÝÝ»ñÇ Ñ³Û»ó³Ï³ñ·Á/:

·    øñáÝÇÏ áã í³ñ³ÏÇã ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ  Ñ³Ù³×³ñ³Ï³µ³Ý³Ï³Ý ѻﳽáïáõÃÛáõÝÝ»ñÁ  ѳݹÇë³ÝáõÙ »Ý ϳ۳ó³Í ·ÇïáõÃÛáõÝ Çñ å³ïÙáõÃÛ³Ùµ, ³é³ñϳÛÇ áõëáõÙݳëÇñáõÃÛ³Ùµ ¨ ³é³ÝձݳѳïáõÏ ËݹÇñÝ»ñáí:

·     øñáÝÇÏ áã í³ñ³ÏÇã ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³×³ñ³Ï³µ³ÝáõÃÛáõÝÁ Ïáõï³Ï»É ¿ ѳñáõëï ÝÛáõûñ` ³ß˳ñÑÇ ï³ñµ»ñ ï³ñ³Í³ßñç³ÝÝ»ñÇ ¨ ³é³ÝÓÇÝ µÝ³ÏãáõÃÛ³Ý ËÙµ»ñÇ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ ï³ñ³Íٳݠ ³é³ÝÓݳѳïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É, µ³ó³Ñ³Ûï»É Ýñ³Ýó ͳ·Ù³Ý ÙÇ ß³ñù ·áñÍáÝÝ»ñÇ ¹»ñÁ, օր.՝ ëննդակարգը, ÍËախոտի և ³ÉÏáÑáÉÇ û·ï³·áñÍումը, Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý íݳë³Ï³ñáõÃÛáõÝÁ, àôØ-׳鳷³ÛÃումը, ¿ÃÝÇÏ³Ï³Ý ·áñÍáÝÝ»ñÁ, ųé³Ý·³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ, նախկինում Ïñ³ÍÑÇí³Ý¹áõÃÛունները ¨ ³ÛÉÝ/, Ùß³Ï»É ¿ ѻﳽáïáõÃÛ³Ý Ù»Ãá¹Ý»ñ, ձևավորել է ÑÇí³Ý¹áõÃÛ³Ý å³ï׳éÝ»ñÇ ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ ÑÇåáû½ներ, ÃáõÛÉ ¿ ïí»É  å³ñ½»É ÑÇí³Ý¹áõÃÛ³Ý Í³·Ù³Ý ûñÇݳã³÷áõÃÛáõÝները, ÙÇïáõÙÝ»ñÁ և Çñ³Ï³Ý³óÝ»É Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý ï»ë³Ï³Ý ÁݹѳÝñ³óáõÙÝ»ñ:

øñáÝÇÏ áã í³ñ³ÏÇã ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³×³ñ³Ï³µ³ÝáõÃÛáõÝÁ, որպես հ³Ýñ³ÛÇÝ ³éáÕç³å³ÑáõÃÛ³Ý ·Çï³Ï³Ý áõÕÕáõÃÛáõÝ անցել է զարգացման 3 ÑÇÙÝ³Ï³Ý ÷áõÉ»ñ` Ýϳñ³·ñ³Ï³Ý, í»ñÉáõÍ³Ï³Ý ¨ ÇÝï»·ñ³ïÇí: Հ»ï³½áïáõÃÛ³Ý ó³Ýϳó³Í ÷áõÉÇÝ µÝáñáß »Ý ׳ݳãÙ³Ý áñáß³ÏÇ Ù»Ãá¹Ý»ñ, ·Çï³Ï³Ý ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ¨ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ñï³Ñ³ÛïÙ³Ý Ó¨»ñ:

ÊݹÇñÝ»ñÁ

1.     ԲݳÏãáõÃÛ³Ý ÑÇí³Ý¹³óáõÃÛ³Ý ¨ ٳѳóáõÃÛ³Ý Ù³Ï³ñ¹³ÏÇ պարբերական  ÑëÏáÕáõÃÛáõÝ:

2.     ÐÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ ï³ñ³ÍÙ³Ý ÙÇïáõÙÝ»ñÇ, ·Éáµ³É ûñÇݳã³÷áõÃÛáõÝÝ»ñÇ բացահայտում:

3.     ´³ñÓñ ¨ ó³Íñ ÑÇí³Ý¹³óáõÃÛ³Ùµ ï³ñ³Í³ßñç³Ýների և  µÝ³ÏãáõÃÛ³Ý ³é³ÝÓÇÝ ËÙµ»ñÇ Ñ³Ûïݳµ»ñáõÙ:

4.  ՀÇí³Ý¹³óáõÃÛ³Ý ¨ ³ñï³ùÇÝ ու Ý»ñùÇÝ ÙÇç³í³ÛñÇ ÏáÝÏñ»ï ·áñÍáÝÝ»ñÇ ÙÇç¨ ÷áËϳå³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ³ëï³ïáõÙÁ: Աé³ÝÓÇÝ ·áñÍáÝÝ»ñÇ ¹»ñÇ ¨ Ýñ³Ýó ѳٳÉÇñÝ»ñÇ ք³Ý³Ï³Ï³Ý ·Ý³Ñ³ï³Ï³նը ÑÇí³Ý¹áõÃÛ³Ý ³é³ç³óÙ³Ý å³ï׳鳷ÇïáõÃÛáõÝáõÙ:

5.     ՀÇí³Ý¹³óáõÃÛ³Ý ¨ ٳѳóáõÃÛ³Ý, ինչպես նաև ÑÇí³Ý¹ությունների  ³é³ç³óÙ³Ý éÇëÏÇ ³ëïÇ׳Ýի ϳÝ˳ï»ëáõÙÁ:

6.     ՀÇí³Ý¹áõÃÛուններիϳÝ˳ñ·»ÉÙ³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ ³ñ¹Ûáõݳí»ïáõÃÛ³Ý ¨ ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇ ·Ý³Ñ³ïáõÙ:

7.  Կ³Ý˳ñ·»ÉÙ³Ý միջոցառումների ϳï³ñ»É³·áñÍÙ³նն  áõÕÕí³Í ÏáÝÏñ»ï ѳÝÓݳñ³ñ³Ï³ÝÝ»ñÇ Ùß³ÏáõÙ, í³Õ ³ËïáñáßáõÙ, µÝ³ÏãáõÃÛ³Ý ¹Çëå³Ýë»ñǽ³ódzյի ¨ ³éáÕç³óÙ³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ ³ÝóϳóáõÙ` Ù³ñ¹Ï³Ýó Ï»Ýó³Õային  ¨ ³ß˳ï³Ýùային   å³ÛÙ³ÝÝ»ñÇ µ³ñ»լավáõÙ, ëáíáñáõÛÃÝ»ñÇ, ապրելակերպի ÷á÷áËáõÃÛáõÝ:

8.     ԱéáÕç³å³ÑáõÃÛ³Ý ýÇݳÝë³íáñÙ³Ý ¨ åɳݳíáñÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï ïíÛ³ÉÝ»ñÇ å³ïñ³ëïáõÙ: