Սիրտանոթային հիվանդությունով պայմանավորված վաղաժամ մահերի 80%-ը կարելի է կանխել ռիսկի գործոնների վաղ կառավարման դեպքում
ՍԱՀ ռիսկի վարքագծային գործոններ
- Ծխախոտը այստեղ հավասարապես կարևոր է թե ծխելու, թե երկրորդային ծխի ազդեցությունը, ծխելը թոքի 71% -ի, ԹՔՕՀ 42% -ի ՍԱՀ 10%-ի պատճառն է: Տղամարդկանց շրջանում ծխելու առավել բարձր ցուցանիշները դիտվում են ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում:
- Անբավարար ֆիզիկական ակտիվության պակաս ֆիզ. ակտիվ. ունեցողների մահացության ցուցանիշն ընդհանուր առմամբ 20-30% ավելի բարձր է: Կանոնավոր ֆիզ. ակտիվ նվազեցնում է ԶՃ, դիաբետ, կրծքագեղձի և հաստ աղիքի քաղցկեղները և դեպրեսիան: Ֆիզ. ակտիվ. պակաս ավելի շատ դիտվում է բարձր եկամուտ ունեցող երկրներ
ում, սակայն միջին եկամուտով երկրներում շատ է հատկապես կանանց շրջանում: - Անլիարժեք սննդակարգ մրգերի և բանջարեղենների օգտագործումը նվազեցնում է ՍԱՀ, ստամոքի և հաստ աղիքի քաղցկեղները: Բնակչության մեծ մասը չարաշահում է աղը: Սա արյան բարձր ճնշման և ՍԱՀ ռիսկի բարձրացման գործոն է: Հագեցած ճարպաթթուները մեծացնում են ՍԱՀ ռիսկը:
- Ալկոհոլի չարաշահումը աշխարհում գրանցված մահերի 3,8% -ը /2,3 մլն մարդ/ պայմանավորված է ալկոհոլի չարաշահմամբ:
Այս մահերի մոտ կեսը պայմանավորված է ՈՎՀ-ով` քաղցկեղ, ՍԱՀ, լյարդի ցիրոզ:
Ռիսկի գործոններ
- ԶՃ մակարդակը
- Տարիքը` տղամարդ>55 տ, կին>65 տ
- Ծխելը
- Դիսլիպիդեմիա ` ընդհ. խոլեստերին >5մմոլ/լ, եռգլիցերիդներ> 1.7 մմոլ/լ
- Գլյուկոզայի հանդեպ տոլերանտության խանգարում
- Ընտանեկան անամնեզ
- Աբդոմինալ ճարպակալում- գոտկատեղի շրջագիծը` տղամարդ >102սմ , կին>88 սմ
Որովայնային ճարպակալման նշանները.
- Մարմնի քաշը,
- Կանգնած դիրքում որովայնի շրջագծի չափսերը Տ>102 սմ, Կ>88 սմ,
- Մարմնի քաշի ինդեքսի մեծացում մարմնի քաշի /կգ/ և հասակի /մ²/ հարաբերությունը,
- Ավելցուկային քաշ է որակվում ≥25 կգ/մ² և ճարպակալում ≥30 կգ/մ² :
ՈՎՀ ռիսկի մետաբոլիկ /ֆիզիոլոգիական գործոններ
- Բարձր զարկերակային ճնշումը
- Ավելորդ քաշ և ճարպակալում
- Բարձր խոլեստերոլ-մեծացնում է ՍԱՀ և ինսուլտներ ռիսկը:
- Քաղցկեղի հետ կապված վարակներ- մարդկային պապիլոմավիրուս, հեպատիտներ B, C հելիկոբակտեր:
Սիրտ-անոթային ռիսկի հիմնական գործոններ
Մոդիֆիկացվող
- Հիպերխոլեստերինեմիա
- Զարկերակային գերճնշում
- Շաքարային դիաբետ
- Ծխախոտի չարաշահում
- Ճարպակալում
- Ֆիզիկական թերակտիվություն
Չմոդիֆիկացվող
- Տարիք
- Սեռ
- Ժառանգական նախատրամադրվածություն
ՍԱՀ ռիսկի գործոնների վարման նպատակները`
- Օգնել խնդիրներ ունեցողներին հասնել հետևյալ առողջ ցուցանիշների` չծխել, առողջ սնունդ, ֆիզիկական ակտիվություն, խուսափել ճարպակալումից, ԶՃ մինչև <140/190, ընդհանուր խոլեստերին < 5 մմոլ/լ, գլյուկոզան արյան մեջ <6 մմոլ/լ
- Բարձր ռիսկի խմբի մարդկանց համար ձգտել հետևյալ ցուցանիշների, հատկապեես ՍԱՀ կամ շաքարային դիաբետ ունեցողներին`
- Ընդհանուր խոլեստերին <4,5մմոլ/լ
- Գլուկոզան արյան մեջ քաղցած ժամանակ < մինչև 6մմոլ/լ
- Ցածր խտության լիպ. <2.5 մմոլ/լ
- ՍԱՀ բարձր ռիսկի անհատներին առաջարկել կարդիոպրոտեկտիվ միջողներ:
Ըստ Եվրոպական ուղեցույցների բարձր կամ շատ բարձր ռիսկի խմբում են`
- Ախտորոշված ՍԱՀ ունենցողները
- Շաքարային դիաբետ ունեցողները
- Ռիսկի որևէ գործոնի շատ բարձր ցուցանիշ ունեցողները
- Ընդհանուր խոլեստերին > 8մմոլ/լ կամ ՑԽԼ > 6 մմոլ/լ
- Սիստոլիկ ԶՃ >180 մմ/ս.ս.
- Երտասարդ տարիքում գրանցված ՍԱՀ ընտանեկան անամնեզում
Ֆրեմինգեմյան սանդղակ
Հաշվի է առնում
- Սեռ և տարիքը
- ընդհանուր խոլեստերինը և ԲԽԼ
- Ծխելը
- Սիստոլիկ ԶՃ
Ապրեք Առողջ…
Պատրաստեց`http://aroxjblog.am/
