Սուսանակ, գոնորեա` վարակիչ բորբոքային հիվանդություն

Սուսանակ, գոնորեա , տրիպեր, վեներական հիվանդությունների խմբի վարակիչ բորբոքային հիվանդություն, որը բնորոշվում է միզասեռական օրգանների և աչքի լորձաթաղանթի ախտահարմամբ։ Գոնորեան փոխանցվում է սեռական ճանապարհով, հազվադեպ՝ կենցաղային ճանապարհով։ ԱՄԿ տվյալներով աշխարհում յուրաքանչյուր տարի գոնորեայով վարակվում են մոտ 78 միլիոն մարդ։ Գոնորեայով վարակումը տեղի է ունենում ցանկացած տարիքում։ Բնածին կամ ձեռքբերովի անընկալություն գոնոկոկի նկատմամբ գոյություն չունի, գոնորեայով կարելի է հիվանդանալ մի քանի անգամ։ Գոնոկոկերի առկայությունը միզուկում կամ սեռական գեղձերում չի պաշտպանում օրգանիզմը կրկնակի վարակումից(սուպերինֆեկցիա)։ Հարուցիչը Նեյսերի գոնոկոկն է (լատ.՝ Neisseria gonorrhoeae), որը ձևով նման է սուրճի հատիկի (դիպլոկոկ)։

Գոնոկոկն իրենից ներկայացնում է զույգ կոկ(դիպլոկոկ) , որի երկու կոկերը ձևով հիշեցնում են սուրճի հատիկներ՝ գոգավոր կողմերով միմյանց վրա դրված և նեղ ճեղքով բաժանված։ Գոնոկոկի միջին երկարությունը 1.25 մկ է, լայնությունը՝ 0.7-0.8 մկ։ Էլեկտրոնային մանրադիտակով երևում է, որ չնայած փոքր չափերին, գոնոկոկերն ունեն բավականին բարդ կառուցվածք։ Neisseria gonorrhoeae ախտահարում է միզուկը, արգանդի վզիկի խողովակը, նաև ուղիղ աղին, կոկորդը և կոնյուկտիվան պատող էպիթելը։ Ախտահարում են նաև միզասեռական ուղու վերին հատվածի օրգանները։ Լաբորատոր պատրաստուկներում գոնոկոկերը լավ ներկվում են անիլինային ներկերով, սակայն սպիրտի ազդեցությամբ հեշտությամբ գունազրկվում են ու նորից ներկվում երկրորդ ներկով (գրամ-բացասական են)։ Գոնոկոկերը բացառապես մարդկանց մակաբույծներ են, օրգանիզմից դուրս՝ հատկապես չորանալիս, ջերմության, արևի ճառագայթների, հականեխիչ դեղամիջոցների ու քիմիական նյութերի ազդեցությամբ արագ ոչնչանում են։

Հիվանդության փոխանցում

Վարակի աղբյուրը սուսանակով հիվանդն է։ Բացի հիմնական՝ սեռական ճանապարհից, սուսանակով երբեմն կարող են վարակվել հիվանդների օգտագործած իրերի (սպիտակեղեն, երեսի սրբիչ, գիշերանոց են) հետ շփվելիս։ Թաքնված սուսանակով հիվանդ հղի կանանց պտուղը վարակվում է ծննդաբերության ժամանակ։

Բնածին կամ ձեռքբերովի անընկալություն գոնոկոկի նկատմամբ գոյություն չունի, սուսանակով հնարավոր է վարակվել մի քանի անգամ։ Հիվանդությունը ժառանգաբար չի փոխանցվում։

Խրոնիկական գոնորեա

Եթե այս կամ այն պատճառով սուր գոնորեային միզուկաբորբը չի ապաքինվում, ապա հետագա անատոմիական փոփոխությունների հետևանքով առաջանում է խրոնիկական գոնորեային միզուկաբորբ։ Այսպիսով, խրոնիկական գոնորեային միզուկաբորբը կամ սուր գոնորեայինի անբավարար բուժման, կամ այն բանի հետևանքով է, որ թարմ միզուկաբորբը ընթացել է սակավ ախտանիշներով, թառամ, և հիվանդը, չնկատելով, չի դիմել բժշկի օգնությանը։ Բորբոքային պրոցեսը խրոնիկական գոնորեայի ժամանակ կրում է օջախային բնույթ, ընդ որում ամենից ավելի արտահայտված փոփոխություննները տեղի են ունենում առաջային միզուկում։ Հաճախ նշվում է միզուկային գեղձերի և Մերգանի փոսիկների բորբոքում։ Եթե գեղձերի արտահանիչ ծորանները սեղմվում են ինֆիլտրատի կողմից, ապա առաջանում են ռետենցիոն կիստաներ: Խրոնիկական գոնորեային միզուկաբորբը, որպես կանոն, թառամ ընթացք ունի, պարբերաբար առաջացնելով սրացումներ, որոնք կլինիկորեն հիշեցնում են սուր կամ ենթասուր թարմ միզուկաբորբ։ Հաճախ սրացումներին նախորդում են սեռական գրգռումները, ալկոհոլի օգտագործումն ու ռեժիմի այլ խանգարումները։

Կանանց սուսանակ

Կարող են զարգանալ նաև սուսանակային հոդաբորբ և այլ օրգանների ախտահարումներ։ Չեն ախտահարվում միայն արտաքին սեռական օրգանները և հեշտոցը: Ի տարբերություն տղամարդկանց սուսանակի, կանանց սուսանակը բնորոշվում է բազմաօջախային բորբոքումներով։ Արգանդի վզիկի խողովակի սուր ախտահարման ախտանշաններն են՝ թարախային արտադրություն հեշտոցից, լորձաթաղանթի կարմրություն, այտուց։ Քրոնիկական շրջանում նշված երեույթները խիստ մեղմանում են, շատ դեպքերում լորձաթաղանթը գրեթե ընդունում է բնական ւոեսք։ Միզուկաբորբի ժամանակ որոշ հիվանդներ (20-30%) գանգատվում են այրոցի ու ցավի զգացումից, որոնք ուժեղանում են միզարտադրության ժամանակ, իսկ երբ միանում է միզապարկի վզիկի բորբոքումը՝ նաև միզելու վերջում։ Հաճախակի են հաստ աղիքի ստորին հատվածի (գո նոռեային պրոկտիտ) և բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումները (գոնոռեային ստոմատիտ, ֆարինգիտ)։

Աղջիկների սուսանակ