Օմեգա 3 պոլիչհագեցած ճարպաթթուներ
Օմեգա-3 պոլիչհագեցած ճարպաթթուները ալիֆատիկ շարքի ճարպաթթուներ են, որոնք պարունակում են չհագեցած C=C կրկնակի կապ՝ օմեգա-3 դիրքում։ Օմեգա-3 տերմինը վերաբերում է ճարպաթթվի մեթիլենային ծայրից ածխածնի 3-րդ ատոմի մոտ ածխածին-ածխածին կրկնակի կապին։ Առավել կարևոր օմեգա-3 ճարպաթթուներից են ալֆա-լինոլենաթթուն, էյկոզապենտաենաթթուն և դոկոզահեքսաենաթթուն։
Օմեգա-3 պոլիչհագեցած ճարպաթթուները հաճախ անվանում են նաև «էական» ճարպաթթուներ։ Այս անվանումը տրվել է հետազոտողների կողմից, ովքեր հայտնաբերել են նրանց նշանակությունը երեխաների նորմալ աճի համար։ Օմեգա-3 պոլիչհագեցած ճարպաթթուների ոչ մեծ քանակությունը սննդակարգում (կալորիաների ընդհանուր քանակի մոտավորապես 1 տոկոսը) նպաստում է նորմալ աճին, իսկ մեծ քանակությունը չի ունենում լրացուցիչ էֆեկտ։ Կապված օմեգա-3 ճարպաթթուների մեծ կենսաբանական նշանակության հետ՝ այս ճարպաթթուները լայնորեն կիրառվում են բժկության հետևյալ ոլորտներում.
- Սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդությունների կանխարգելում,
- Զարկերակային հիպերտոնիայի և աթերոսկլերոզի կանխարգելում,
- Ուղեղի աշխատանքի կարգավորում,
- Ինֆեկցիոն հիվանդությունների, հոդերի ախտահարման կանխարգելում,
- Աուտոիմուն հիվանդությունների կանխարգելում,
- Առողջ հղիության և կրծքով կերակրման շրջանի համար,
- Հեպատոպրոտեկտոր ազդեցություն,
- Աստմայի ժամանակ շնչառական ուղիների սպազմի նվազեցում,
- Ուռուցքային հիվանդությունների կանխարգելում,
Կան տվյալներ օրգանիզմի ԴՆԹ-ի մոլեկուլում տելոմերների պահպանման և նույնիսկ վերականգնման վրա օմեգա-3 ի ազդեցության մասին, ինչը բերում է կյանքի տևողության մեծացման։ Էյկոզապենտաենաթթուն և դոկոզահեքսաենաթթուն հանդիսանում են ֆիզիոլոգիապես անհրաժեշտ նյութեր։ Դոկոզահեքսաենաթթվի բարձր կոնցենտրացիան գլխուղեղի գորշ նյութում (չոր զանգվածի շուրջ 3%-ը), ֆոտոռեցեպտոր բջիջների արտաքին սեգմենտներում, աչքի ցանցաթաղանթում ցույց է տալիս, որ դոկոզահեքսաենաթթուն հանդիսանում է կենսականորեն անհրաժեշտ ուղեղի և աչքի ֆունկցիաների համար։ Կատարված գիտական հետազոտությունները ապացուցեցին, որ օմեգա-3 պահանջվում է ուղեղի նորմալ գործունեության համար, քանի որ արագ ապահովում է էներգիայի հոսք, որն անհրաժեշտ է բջջից բջիջ ազդակները հաղորդող իմպուլսների հաղորդման համար։ Դա թույլ է տալիս բարձրացնել մտավոր ունակությունները, ինչպես նաև մտքում պահել ինֆորմացիա, առավել արագ այն դրսևորել՝ անհրաժեշտության դեպքում։ Դոկոզահեքսաենաթթուն ակտիվ տեղափոխվում է պլացենտայի միջոցով մորից պտուղ, ինչպես նաև առկա է կրծքի կաթում։ Սրանք փաստեր են, որոնք ցույց են տալիս դոկոզահեքսաենաթթվի կենսաբանական կարևորությունը պտղի զարգացման, իսկ այնուհետև նորածնի աճի և զարգացման համար։ Էյկոզապենտաենաթթուն և դոկոզահեքսաենաթթուն նաև առանցքային նշանակություն ունեն բորբոքային ռեակցիաների հոմեոստազի պահպանման մեջ։ Էյկոզապենտաենաթթուն հանդիսանում է բարձր ակտիվությամբ օժտված իմունոբորբոքային կարգավորիչների՝ թրոմբոքսանների, պրոստոգլանդինների և լեյկոտրիենների նախորդը։ Բացի դրանից, էյկոզապենտաենաթթվի և դոկոզահեքսաենաթթվի վերջերս նկարագրված օքսիդացված մետաբոլիտները՝ ռեզոլվինները, դոկոզատրիենները և նեյրոպրոտեկտինները, օժտված են ինչպես հակաբորբոքիչ, այնպես էլ պաշտպանակն ֆունկցիաներով։
Օմեգա-3 պոլիչհագեցած ճարպաթթուների հիմանակն սննդային աղբյուրներն են.
- Ձկան յուղ
- Կտավատի աղացած սերմեր և կտավատի յուղ
- Ագարիկոնի յուղ
- Մանանեխի յուղ
Ձկան յուղի ամենակարևոր օգտակար հատկությունները:
Ձկան յուղն ունի բնական ծագում՝ այն ստանում են ձողաձկան լյարդից: Նրա մեջ կան շատ հանքային նյութեր և վիտամիններ: Ձկան յուղի ամենակարևոր բաղադրիչը օմեգա-3 չհագեցած ճարպաթթուններն են: Հենց դրանք են ձկան յուղի համատարած օգտագործման պատճառը:
Օմեգա-3-ն ունի հակաօքսիդանտային ազդեցություն, որը դանդաղեցնում է օրգանիզմի ծերացման գործընթացը: Օրգանիզմն ավելի դանդաղ է ծերանում, մաշկը մնում է առաձգական և ձիգ, իսկ կանացի գեղեցկությունը պահպանում է բնական տեսքը: Այն դրական է ազդում կանանց արտադրողական համակարգի վրա և հղիության ընթացքում կարգավորում արգանդի տոնուսը: Ձկան յուղի մեջ պարունակվող D վիտամինը շատ օգտակար է հղի կանանց, երբ նրանց մոտ կալցիումի պակաս է զգացվում: Այս վիտամինը օգնում է կալցիումի ներծծմանն աղիքներում և քչացնում է նրա դուրսբերումը մեզի միջոցով:
Ամրացնում է սիրտ-անոթային համակարգը
Այն իջեցնում է արյան ճնշումը, իջեցնում է տրիգլիցերիդ կոչվող ճարպերի մակարդակն արյան մեջ և կարգավորում է սրտխփոցը:
Զարգացնում է երեխաների միտքը
Ապացուցվել է, որ հղիության ընթացքում ձկան յուղով հարուստ սնունդ ընդունող մայրերի երեխաները ավելի լավ են կողմնորոշվում և մտավոր բարձր կարողություններ են ունենում:
Բարելավում է մաշկի և մազերի վիճակը
Ձկան յուղը խոնավեցնում է մաշկը, կարող է վերացնել կարմրությունը, բշտիկները կամ ցանը: Այն հոյակապ սնուցում է մազերը` դրանց փայլ, ծավալ հաղորդելով և նպաստելով արագ աճին:
Բարելավում է հոգեկան առողջությունը
Պահպանում է դոպամինի և սերոտոնինի մակարդակը, այս երկու հորմոնի հավասարակշռությունը խախտվում է Ալցհեյմերի հիվանդության, շիզոֆրենիայի կամ ընկճախտի ժամանակ:
Դիմացկուն է դարձնում եղանակային ալերգիաների նկատմամբ
Ուժեղացնում է իմունային համակարգը և պաշտպանում քթի խոռոչը և կանխում է ալերգիկ բորբոքումը:
Կանխում է վիժումը
Ամրապնդելով սաղմի օրգանները հղիության ժամանակ` օգնում է խուսափել անցանկալի վիժումից:
Նվազեցնում է ուղեղի կաթվածի վտանգը
Կաթվածը տեղի է ունենում, երբ արյունատար անոթը խցանվում է, իսկ ձկան յուղը օգնում է վերացնել դրան հանգեցնող գործոնները:
