Կանանց միզուղիների բորբոքումներ (Urinary tract infections in women)

Միզուղիների բորբոքումները շատ տարածված են կանանց մոտ: Կանանց մոտավորապես 60%-ը կյանքի ընթացքում հիվանդանում է միզուղիների բորբոքումով: Այս բորոքումների հիմնական պատճառն աղիքային ցուպիկն է (E.coli): Բորբոքման պատճ կարող են լինել նաև այլ միկրոբներ, ինչպիսին են՝ աղիքային բակտերինաներն ու կոկերը (Enterobacteriaceae, Enterococcus, Klebsiella) և այլն:

Ըստ ԱՄՆ-ի ներկայացրած վիճակակագրական տվյալների` միզուղիների բորբոքումների կապակցությամբ տարեկան կատարվում է.

• 7 մլն բժշկական խորհրդատվություն,
• 1 մլն շտապ օգնության դեպք,
• 100.000 հոսպիտալիզացիա:

Բակտերիուրիա (Bacteriuria)

Բակտերիուրիան բակտերիաների առկայությունն է մեզի մեջ: Բակտերիուրիան դասակարգվում է հետևյալ կերպ.

• ≥103 ուրոպաթոգեն միկրոբներ/մլ (մեզի միջին բաժնի մեջ)-չբարդացած ցիստիտ,
• ≥104 ուրոպաթոգեն միկրոբներ/մլ (մեզի միջին բաժնի մեջ)- չբարդացած պիելոնեֆրիտ,
• ≥105 ուրոպաթոգեն միկրոբներ/մլ (մեզի միջին բաժնի մեջ)-միզուղիների բարդացած ինֆեկցիաներ:

Պատճառները.

• Հիգիենա: Հետանցքի սխալ մաքրումը՝ հետևից առջև ուղղությամբ:
• Միզուկ: Կանանց միզուկի տեղակայումն ու կարճությունը նպաստավոր պայմաններ է ստեղծում ինֆեկցիաների ներթափանցմանն ուղիղ աղիքից դեպի հեշտոց, այնուհետև` միզուղիներ: Երբեմն պատճառ կարող է լինել նաև միզուկի անմիջական գրգռումն ու վնասումը սեռական հարաբերության ժամանակ:
• Սեռական կյանք: Կան մի շարք սեռավարակներ, որոնք առաջացնում են միզուկաբորբ: Այդ ինֆեկցիաներից են՝ խլամիդիան, ուրեապլազման, գոնոռեան և այլն:
• Հակաբեղմնավորչ կամ խոնավացնող քսուքների հաճախակի օգտագործումը
• Հղիություն: Միզուղիների բորբոքումներ առավել հաճախ հանդիպում են հղիության ընթացքում, որոնք երբեմն ընթանում են անախտանիշ (անախտանիշ բակտերիուրիա), որոշ դեպքերում նաև` բարդացած ընթացքով (հղիության պիելոնեֆրիտ):
• Դաշտանադադար: Այս ընթացքում մեծանում է կնոջ ինֆեկցիաների ընկալունակությունը, որը պայամավորված է էսթրոգենների անբավարարությամբ

Դասակարգումը.

• ոչ բարդացած ստորին միզուղիների ինֆեկցիաներ կամ ցիստիտ (cystitis),
• ոչ բարդացած պիելոնեֆրիտ (uncomplicated pyelonephritis),
• բարդացած միզուղիների ինֆեկցիաներ՝ պիելոնեֆրիտի առկայությամբ կամ` ոչ (complicated UTI’s or pyelonephritis),
• ուրոսեպսիս(urosepsis),
• միզուկաբորբ (urethritis):

Ախտանշանները.

• անզուսպ միզարձակման ցանկություն,
• այրոց,
• հաճախակի և քիչ քանակությամբ միզարձակություն,
• պղտոր մեզ,
• արյունամիզություն,
• մեզից` հոտ,
• կոնքի և վերցայլքային շրջանի ցավեր,
• սրտխառնոց, փսխում, դող և բարձր ջերմություն (ինֆեկցիաներով բարդացած դեպքերում):

Բուժումը

Հիմնական բուժումը հակաբակտերիալ է: Շատ կարևոր է խուսափել ոչ տեղին և երկարատև անտիբիոտիկներ ընդունելուց՝ հատկապես ոչ բարդացած միզուղիների բորբոքումների բուժման ժամանակ` խուսափելու անտիբիոտիկների նկատմամբ անընկալունակության զարգացումից (antibiotic resistance), ինչը կարող է դժվարացնել հիվանդության բուժման հետագա ընթացքը:

Կարևոր է նաև կրկնվող ինֆեկցիաների դեպքում հայտնաբերել հավանական պատճառը, որը կարող է կապված լինել հորմոնային ստատուսի, սեռական հարաբերության, միզաքարային հիվանդության, միզուղիների խցանման և միզապարկի դիսֆունկցիայի հետ:

Կանխարգելումը

• Անձնական և սեռական կյանքի հիգիենայի պահպանումը (ուղիղ աղիքի մաքրումը առջևից դեպի հետ, հեշտոցի և ուղիղ աղիքի միջև տարածության լվացումը, սեռական հարաբերությունից առաջ և հետո լվացվելը և այլն):
• Ժամանակին միզարձակումը (չհետաձգել միզարձակումը և չգերլցնել միզապարկը):
• Սեռական ակտից առաջ և հետո միզելը:
• Վիտամին C-ի պարբերաբար ընդունումը:
• Բամբակյա ներքնազգեստ կրելը (խոնավությունից խուսափելու համար):
• Լոռամրգի (cranberry) օգտագործումը:
• Սեռական այն դիրքերից խուսափումը, որի ժամանակ միզուկը կարող է երկար շփվել ու բորբոքվել:
• Ջրի բավարար ընդունումն օրվա ընթացքում:
• Ոչ մասնագիտական մոտեցումից խուսափումը և միզուղիների բորբոքումների հայտնաբերման ու բուժման համար ժամանակին ուրոլոգի խորհրդատվության դիմելը:

Ռաֆֆի Ջանեցյան, ուրոլոգ

Նյութի աղբյուրը՝  urolog.am